Obserwacje

Jak co roku pracownia stara się śledzić przynajmniej najaktywniejsze roje przy pomocy obserwacji radiowych. W tym roku, Perseidy również są obserwowane, do podziwiania aktualnej aktywności meteorów zapraszam na stronę PARMO. Również podczas akcji Perseidy w Urzędowie prowadzone są pomiary, jak tylko napłyną dane, zostaną umieszczone na wykresie.
FIEKA

Źródło: Wikipedia

Meteory z roju Perseidów, to nie jedyne zjawiska widoczne na nocnym niebie... Tak! równolegle z Perseidami są również aktywne inne roje. Jednym z nich są delta-Aquarydy Południowe (12 lipca - 19 sierpnia), których maksimum miało miejsce niedawno tj. 28 lipca. Zazwyczaj można zaobserwować kilka do kilkunastu meteorów z tego roju w noc maksimum, przy czym im dalej na południe obserwujemy (w sensie szerokości geograficznej) to radiant tego roju jest wyżej i widać więcej Aquarydów. Ponadto wczoraj (30 lipca) niewielkie maksimum aktywności miały alfa-Caprikornidy, dają one relatywnie wolne zjawiska. Aktywne są od początku lipca do połowy sierpnia. Niestety radianty obu tych rojów są położone dość blisko tzw. Antyhelionu (patrz mapka) - źródła meteorów sporadycznych "sypiących" 2-3 zjawiska w ciągu godziny.

Foto: Perseid (K. Polakowski)

Zdarza się, iż słyszę od laików o spadających gwiazdach które obserwowali w wakacje i niemal zawsze widzą je w sierpniu. W trakcie takich rozmów zawsze przekazuję podstawy tematyki meteorowej. Mówię, że: są aktywne Perseidy, nie jest to jedyny aktywny rój meteorów, meteory można obserwować każdej pogodnej nocy, czym się różni meteor od meteoroidu czy meteorytu, itd. Być również Wy prowadziliście takie rozmowy w gronie znajomych. Zachęcam wszystkich obserwatorów do dzielenia się swoją pasją.

Perseidy są obserwowane już co najmniej 2 tysiące lat! Orbita o nachyleniu około 113 stopni do ekliptyki powoduje, że strumień meteoroidów tego roju jest stabilny od wielu stuleci i nie podlega perturbacjom ze strony planet Układu Słonecznego. W roku 1871 Giovanni Schiaparelli zauważył, że orbita Perseidów jest zbieżna z orbitą komety 1852 III (109P/Swift-Tuttle). Od tego czasu Perseidy były obserwowane co roku. W latach 70. XX wieku ZHR-y (miara aktywności meteorowej) Perseidów w trakcie maksimum zwiększały się i osiągnęły wartości nawet 180 w trakcie maksimum w roku 1980. W latach 1988-89 w profilu aktywności Perseidów (wykres ZHR w funkcji czasu) pojawiło się mniejsze tzw. nowe maksimum poprzedzające tzw. stare maksimum o około pół dnia.

Pracownia Komet i Meteorów oraz Gminny Ośrodek Kultury w Urzędowie zapraszają na dwutygodniową akcję Perseidy 2010. Będzie to już XXII Obóz Astronomiczny PKiM podczas którego uczestnicy będą mogli prowadzić obserwacje wizualne meteorów.

Na stronie PARMO zamieszczono nowe obserwacje radiowe Eta-Aquarydów i Lirydów, wykonane przez Zdzisława Cieślikowskiego. Obserwacje z Japonii sugerują że w tym roku Eta-Aquarydy wykazały się krótkimi wybuchami (wzrost prawie dwa razy) aktywności w okolicach 45.2 i 46 stopni długości słonecznej, jednak na razie trudno te informacje potwierdzić.

Aktywność eta-Aquarydów trwa orientacyjnie od 19 kwietnia do 28 maja. Maksimum występuje zazwyczaj z 05/06 maja. W roku 2010 największej aktywności można się spodziewać najprawdopodobniej nad ranem 6 maja (maksimum około godziny 8 UT rano środa). Wg. IMO ETA mogą w tym roku osiągnąć aktywność ZHR nawet 85 zjawisk/godzinę!

W najbliższych dniach swoją aktywność zaczynają bardzo słabo zbadane Eta Lirydy - nowy rój, który niedawno zagościł na oficjalnej liście rojów meteorów Intertnational Meteor Organization (IMO).

Eta Lirydy są związane z kometą C/1983H1 IRAS-Araki-Alcock, której orbita zbliża się bardzo do orbity Ziemi. Już sam ten fakt sugerował, że materiał wyrzucony z komety może być źródłem roju meteorów.

Od pewnego czasu zaczęły to potwierdzać obserwacje fotograficzne i wideo, które wskazują na to, że Eta Lirydy na naszym niebie faktycznie widać. Wstępne wyniki wskazują na to, że meteory z tego roju możemy obserwować od 3 do 12 maja z maksimum w okolicach 9 maja. Nie jest jednak wykluczone, że rój jest aktywny aż do 17 maja, a maksimum aktywności wypada dzień lub nawet dwa później.

Kwadrantydy są rojem meteorów z radiantem na pograniczu gwiazdozbiorów: Herkulesa, Smoka i Wolarza. Jego nazwa pochodzi od nieistniejącego już gwiazdozbioru Kwadrantu Ściennego (łac. Quadrans Muralis), który został usunięty z map nieba w roku 1922 decyzją Międzynarodowej Unii Astronomicznej (IAU).

Dariusz Dorosz -PKIM

Pierwsze Taurydy można obserwować już od końca października, ostatnie zaś nawet 25 listopada. Wśród kompleksu Taurydów możemy wyodrębnić m.in dwa roje: Taurydy południowe z maksimum aktywności roju wypadającym 5 listopada, a także Taurydy północne z maksimum aktywności 12 listopada.

Rój ten charakteryzuje się dość niskim ZHR-em wynoszącym '5' jednak mała ilość rekompensowana jest dość jasnymi zjawiskami. Bolidy pochodzące z tego roju nie są rzadkością, które w połączeniu z małą prędkością stanowią nie lada przeżycie dla miłośnika nieba.

Warto wspomnieć, iż przykładowo w 2005 roku każdej nocy można było zaobserwować po kilkanaście bolidów, w tym także bolidy powyżej - 10 magnitudo ! Wraz z ekstremalnie jasny -15 mag z 04/05 11 2005 (poniżej)

Pierwsze Orionidy można już obserwować od samego początku października, ostatnie zaś nawet 7 listopada. Tegoroczne maksimum aktywności tego roju wypada 21 października, rano o 10 UT z ZHR-em na poziomie 30. W Polsce zatem kluczową nocą będzie 20/21 października. Faza Księżyca podczas nocy maksimum nie przeszkodzi nam w obserwacjach. Warto wspomnieć, iż ZHR w 2006 i 2007 sięgnął aż 70, gdzie standardowe maksimum wynosiło w latach poprzednich 30.

Ciałem macierzystym, twórcą roju jest jedna z najsłynniejszych komet -1P/Halley'a o okresie orbitalnym ok. 75 lat. Ostatni jej powrót nastąpił w 1986 roku. Jest ona także twórcą innego roju- eta-Akwarydów. W przeszłości w latach 1936, 1993, 1998 Orionidy popisywały się wybuchami aktywności na poziome ok. 50-60, lecz było to kilka dni przed normalnym maksimum. Dlatego też warto wyjść na obserwacje również w inne noce.