Wyznaczanie widoczności granicznej


portret użytkownika Radek Poleski

By Radek Poleski - Posted on 20 December 2006

Widoczność graniczna - Lm (ang. limiting magnitude) - to jasność najsłabszych gwiazd jakie w danej chwili jesteśmy w stanie dostrzec. Intuicyjnie jasne jest, że im większa widoczność graniczna tym więcej meteorów powinniśmy zauważać. W obserwacjach meteorów oceny jasności granicznej najwięcej mówią o warunkach atmosferycznych w jakich były one wykonywane. Poza tym poszczególni obserwatorzy nawet obserwując w tym samym miejscu i w tych samych warunkach będą mieć zazwyczaj różne oceny widoczności granicznej gdyż różny jest ich wzrok. Dzięki ocenom jasności granicznych, przy zastosowaniu odpowiednich mechanizmów matematycznych i statystycznych możliwe jest porównywanie obserwacji między sobą oraz opracowywanie zbiorczych analiz dla danych z obserwacji wykonywanych w różnych miejscach, na różnych wysokościach i przy różnej pogodzie.

Obserwując teleskopowo wyznaczamy widoczność graniczną w obserwowanym polu oraz nieuzbrojonym okiem.

Widoczność graniczną w polu instrumentu wyznaczamy szukając najsłabszych gwiazd jakie możemy w nim dostrzec i sprawdzając na mapce dla danego pola ich jasność. Ważne jest zatem, aby na mapkach znajdowały się gwiazdy względem, których można wyznaczać Lm (mapki powinny zawierać odpowiednio słabe gwiazdy).

Do oceny Lm gołym okiem najlepszą metodą jest wykorzystanie odpowiednich obszarów na sferze niebieskiej dla których obliczamy ilość widocznych w nich gwiazd, a następnie z tabeli odpowiadającej danemu obszarowi odczytujemy widoczność graniczną wynikającą z zaobserwowanej liczby gwiazd. Mapki z zaznaczonymi obszarami oraz tabelki są dołączone do poradnika.

Obszary na których sprawdzana jest widoczność graniczna powinny znajdować się w miarę blisko pola, które obserwujemy, a przynajmniej na tej samej wysokości nad horyzontem.

W czasie obserwacji widoczność graniczną sprawdzamy kilkakrotnie (im bardziej zmienna jest pogoda tym częściej musimy ocenić widoczność graniczną, czasem nawet co pięć minut). Przy opracowywaniu obserwacji obliczamy średnią ważoną widoczność graniczną wg wzoru:

gdzie:
Lmśr - obliczona średnia widoczność graniczna w czasie obserwacji
tc - całkowity czas obserwacji
ti - okres czasu dla którego jasność graniczna wynosiła Lmi

Sumujemy zatem iloczyny poszczególnych okresów i odpowiadających im widoczności granicznych i całość dzielimy przez całkowity czas obserwacji. Na przykład jeżeli w czasie wykonywania obserwacji, która trwała 55 minut przez 30 minut mieliśmy widoczność 5.9mag przez 20 minut 6.0mag, a przez 5 minut 6.1mag to średnia widoczność graniczna w czasie obserwacji zostanie obliczona:

W obserwacjach teleskopowych średnią widoczność graniczną (wyznaczaną nieuzbrojonym okiem oraz w polu) liczmy dla każdej tury z osobna, a na końcu także średnią widoczność graniczną dla całej nocy obserwacyjnej.