Sprzęt w obserwacjach teleskopowych


portret użytkownika Radek Poleski

By Radek Poleski - Posted on 20 December 2006

Wbrew pozorom, nie używamy w czasie obserwacji teleskopu. Najczęściej stosuje się lornetki oraz lunetki. Lornetka wydaje się być rozwiązaniem najlepszym ponieważ wartościowa obserwacja zazwyczaj trwa co najmniej 20 minut a niekiedy godzinę i dłużej, z tego powodu dwa okulary jakie ma lornetka dają możliwość wygodniejszej obserwacji i pozwalają się właściwie skoncentrować na jej wykonaniu, dodatkowo obraz w lornetce, ze względu na obserwację obydwoma oczyma wydaje się być dla obserwatora jaśniejszy. Od lornetki (czy też lunetki - zależnie od preferencji) przeznaczonej do obserwacji teleskopowych wymagamy jak największego pola widzenia oraz jak największej światłosiły. Światłosiłę określa stosunek A=D/F; gdzie D jest średnicą obiektywu instrumentu, a F jego ogniskową. W praktyce sprowadza się to do wyszukania instrumentu o możliwie dużej średnicy obiektywu, oraz niezbyt dużym powiększeniu. Najprawdopodobniej najłatwiej osiągalne i mogące już służyć obserwacjom meteorów będą lornetki np. ,10x50 (powiększenie x średnica obiektywu), choć w miarę możliwości finansowych oraz dostępności można zaopatrzyć się w jeszcze lepsze. Poza tym ważna jest oczywiście jakość wykonania optyki instrumentu jego poręczność, czy możliwość zainstalowania na statywie (najlepiej o regulowanej wysokości). Statyw jakkolwiek bardzo ułatwia obserwację jest urządzeniem zazwyczaj drogim. Jeśli go nie posiadamy możemy sami spróbować go zrobić. Pomysłowość obserwatorów PKiM'u nieraz zaskakiwała. Czasem do zainstalowania lornetki wystarczył sznurek i kilka gałęzi znalezionych w lesie!

Oprócz samej lornetki przyda się nam jeszcze kilka innych rzeczy. Przede wszystkim należy zapewnić sobie wygodne stanowisko obserwacyjne. Zatem niezbędny jest leżak lub fotel (dobrze jeśli z regulacją wysokości, ustawienia oparcia). Przydatna może być też poduszka, którą można podłożyć np. miedzy głowę, a oparcie leżaka. Tak jak w przypadku obserwacji wizualnych najlepiej ubrać się (szczególnie w zimniejszych porach roku) w kilka warstw odzieży, które w zależności od zmieniającej się temperatury można ściągać i zakładać.

Do rejestracji przebiegu obserwacji można wedle upodobań i możliwości wykorzystać dyktafon lub zwykła kartkę i ołówek. Coś do pisania i tak jest niezbędne ze względu na konieczność szkicowanie meteorów na mapce. Ołówek jest zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem (powinniśmy wziąć co najmniej dwa) gdyż pisze bez względu na pozycje i temperaturę. Poza tym latarka lub dioda ze słabym, najlepiej czerwonym światłem (czerwone światło pozwala zachować akomodocję oka do ciemności), dokładnie nastawiony zegarek, linijka no i oczywiście mapy, ewentualnie atlas nieba za pomocą którego możemy odszukać pola, na których będziemy prowadzić obserwację, czy mapy pól do oceny jasności granicznej jeśli tychże nie znamy. Przed wyjściem dobrze jest sprawdzić działanie dyktafonu, statywu i innych elementów naszego ekwipunku, tak aby nie trzeba było np. wymieniać na stanowisku obserwacyjnym w ciemnościach baterii. Małe elementy naszego wyposażenia (np. latarka, linijka, ołówki) jeżeli są jasnego koloru łatwiej dają się odnaleźć w trawie kiedy upadną, a takie rzeczy (kto obserwował ten wie) zdarzają się co chwile i odrywają obserwatora od obserwacji, dekoncentrują i denerwują.

Dobrze jest zawczasu pomyśleć o zabezpieczeniu obiektywów i okularów lornetki przed zaparowaniem. W lecie jest to bardzo częste i uciążliwe. Jeśli istnieje możliwość wykonywania obserwacji na jakimś tarasie, lub wybetonowanym placu, dobrze jest niej skorzystać. Jeżeli niestety musimy obserwować na trawie należy zabrać na obserwację osłony na obiektywy, np. po plastikowych butelkach. Coś takiego zazwyczaj zdaje egzamin na ostrowickich obozach Pracowni Komet i Meteorów.